'Ja, de weg naar Tunesische democratie is nog lang'

De democratisering van Tunesië verloopt moeizaam, beaamt Abdelfattah Moeroe. Toch ziet de oprichter en tweede man van de islamitische regeringspartij Ennahda geen reden voor pessimisme. In een interview met Trouw vertelt hij dat zijn regering voortaan 'keihard' gaat optreden tegen de oppositie van radicale moslims.De internationale belangstelling was groot toen Ennahda in 2011 bij verkiezingen als grootste uit de bus kwam. Alleenheerser Ben Ali was verjaagd en het van oorsprong progressieve Tunesië zette als eerste Arabische land koers richting democratie. Voorop liep een islamitische partij die beloofde dat ze zich hard zou maken voor vrouwen en minderheden. Kritiek werd telkens gesust: de partij was geen islamitische wolf in schaapskleren. Echt niet.Nu, twee jaar later, lijkt Tunesië te zijn beland in een politieke crisis. Ennahda-aanhangers, secularisten en extreem conservatieve salafistische moslims gunnen elkaar nauwelijks het licht in de ogen.De oppositie houdt Ennahda verantwoordelijk voor de moord op een links politiek kopstuk, eerder dit jaar. In februari dreigde een van de twee seculiere regeringspartners op te stappen. Ennahda zou haar beloftes over werkgelegenheid en stabiliteit niet zijn nagekomen. 'De revolutie heeft mensen geleerd dat ze moeten opkomen voor hun rechten', vertelt Moeroe in een gesprek met Trouw. De Ennahda-prominent was afgelopen weekend in Nederland voor een spreekbeurt tijdens een islamitisch evenement.'Onze instituten nemen geen verantwoordelijkheid'Moeroe: 'Iedereen komt nu op voor zichzelf. Daardoor verliezen ze het landsbelang makkelijk uit het oog. De samenwerking is ver te zoeken. De vakbonden hebben in één jaar tijd meer dan twaalfduizend stakingen georganiseerd. Twaalfduizend! Instituten weigeren om hun verantwoordelijkheid te nemen. Dat vreet aan ons land.'Heeft Ennahda het 'stichten' van democratie onderschat? Moeroe: 'We wisten dat het niet makkelijk zou worden. Het is naïef om te denken dat je in één jaar integere politieke instituten kunt opbouwen. Europa had twee eeuwen nodig om democratisch te worden. Vrijwel iedere Tunesische instantie is corrupt; dat is het gevolg van jarenlange verwaarlozing. Bovendien weten we pas sinds de revolutie wat er in het land speelt. De dictatuur van Ben Ali onttrok alle afwijkende politieke voorkeuren aan het zicht.''Salafisten overtreden de wet. We pakken ze keihard aan'Die onderdrukking heeft er volgens Moeroe toe geleid dat er in de marge radicale bewegingen opkwamen. 'Salafisten geloven niet in overleg en proberen de invoering van democratie te dwarsbomen. Ze proberen de staat te ondermijnen, hebben eigen rechtbanken en een eigen politieapparaat opgericht. En vergis je niet, ze zijn uiterst gewelddadig.'Ennahda's regering heeft lange tijd mild gereageerd, in de hoop dat het de salafisten kon betrekken in het democratische proces. Dergelijke samenwerking is onmogelijk, oordeelt Moeroe nu. 'Onze visie is heel duidelijk. Wie de wet overtreedt, wordt keihard aangepakt. We kunnen geweld en ondermijning van de staat gewoon niet tolereren.'Dat het regime haar geduld met de salafisten heeft verloren, bleek vrijdag toen ze een belangrijke bijeenkomst van de 'staatsgevaarlijke' groep Ansar al-Sharia verbood. Aanhangers reageerden woedend; zondag raakten honderden van hen in Tunis slaags met de politie. Eén betoger overleed. Naar verluidt raakten minstens 15 betogers en agenten gewond.'Voltooien wat het Westen in gang heeft gezet'Ennahda (Arabisch voor 'wedergeboorte') beschouwt de Tunesische overgang naar democratie niet als een nieuw project. 'Het is al eeuwen gaande', meent Moeroe. 'Het Westen heeft geprobeerd om humane beschavingen op te zetten, maar is er niet in geslaagd om iedereen mee te krijgen. Frankrijk is bijvoorbeeld niet naar Algerije en Tunesië gekomen om democratie te brengen, maar om te koloniseren.''Wij willen nu alsnog toewerken naar zo'n samenleving op basis van consensus. Vergis je niet, dat doen we echt niet alleen vanuit ons eigenbelang. De democratie geeft een stem aan Ennahda, maar ook aan de marxisten en liberalen.'In Moeroes ideale Tunesië 'bloeit de wetenschap en werkt de politiek op basis van dialoog'. 'Tunesië is van oudsher een pionier. We hebben als eerste de slavernij afgeschaft, als eerste een islamitische universiteit opgezet. Tunesië bestaat uit vierentwintig beschavingen. Van oudsher proberen die samen te leven. De diversiteit die jullie in het Westen hebben, die kennen wij ook.''Onder ons zal Tunesië echt niet islamiseren'In het Westen hebben partijen als Ennahda soms de schijn tegen. Critici vermoeden dat de revoluties van de 'Arabische lente' op lange termijn niet leiden tot democratie, maar tot meer macht voor radicale moslims.Vrees voor islamisering van Tunesië is ongegrond, bezweert Moeroe. 'Ons volk zal ons bestraffen als we van het democratische pad afdwalen. Inderdaad, we zijn een islamitische partij. Dat we werken vanuit de islam, merk je nu vooral aan het feit dat we islamitische waarden als vrijheid en gelijkheid willen garanderen.''Onze regering draait niet om onze eigen politieke agenda, maar om vrijheid. Het is prima als er straks een andere partij dan Ennahda aan de macht komt. Dat zou bewijzen dat het democratisch proces wordt voortgezet.'