Waarom Scientology altijd geld nodig heeft

Bijna niemand weet wat er zich afspeelt achter de muren van de Scientology Kerk. Trouw sprak de afgelopen maanden uitvoerig met ex-leden van de Nederlandse tak. Slot van een tweeluik: waarom Scientology volgens hen voortdurend geld nodig heeft. "We gaan niet naar huis voordat we anderhalve ton hebben opgehaald."Tienduizend euro, dat kon hij toch wel missen? Zijn geld was echt hard nodig, besefte hij dat? Was hij echt zo gehecht aan welvaart? Op die avond in augustus 2008 vuurden stafleden van de Amsterdamse Scientology Kerk het ene na het andere argument op hem af, herinnert Mike Steentjes zich. Uiteindelijk ging hij overstag. Deed hij een belofte: binnen een week staat die tienduizend euro op jullie rekening. "Uiteindelijk komt er iets in je naar boven", zegt hij er nu over. "Iets dat ieder mens heeft. Je wilt helpen."

'Je kunt toch wel bij iemand een lening regelen? Van een 'big being' als jij zou je dat wel verwachten'

Het project waar hij zo genereus aan bijdroeg was een buitenkansje, hadden stafleden hem naar eigen zeggen verzekerd. Zijn geld zou gebruikt worden om scientology-boeken in Belgische bibliotheken te krijgen.Totale vrijheid, ook voor de BelgenNog even en dan zouden ook de Belgen kennismaken met het verlichtende gedachtengoed van Scientology-oprichter L. Ron Hubbard (1911-1986). Dan konden ook zij lezen over de 'totale vrijheid' die de Amerikaan zijn aanhangers beloofde. Misschien werden ze wel enthousiast en meldden ze zich aan voor de cursussen en therapiesessies die Scientology aanbood.Die cursussen zijn niet goedkoop, vertelde ex-scientoloog Henk van den Dorpel donderdag in Trouw. Hij kocht de eerste helft van Scientology's 'brug naar totale vrijheid' en was daar ruim 45.000 euro aan kwijt.De vier andere ex-scientologen die Trouw voor deze artikelen sprak, herkennen zich in zijn verhaal. Ook zij voelden zich onder druk gezet om cursussen en therapiesessies ('auditing') aan te schaffen. De afgelopen decennia gaf de kerk volgens hen een paar keer nieuw cursusmateriaal uit, met het argument dat het oude niet bleek te kloppen. Alle scientologen worden geacht het te kopen, zeggen zij.Maar de cursussen zijn slechts de helft van het verhaal. Volgens de ex-scientologen verwacht de kerk van haar aanhangers dat ze net zo grif de portemonnee trekken voor donaties."Iedere week is er een nieuwe reden om een donatie te doen", zegt Steentjes, een van die vroegere aanhangers (hij verliet de kerk in 2013). "Na een tijdje nam ik de telefoon niet meer op als de kerk of een onbekend nummer belde. Iedereen die ik kende, pakte het zo aan. Het is net telemarketing. Maar dan van het soort dat op je geweten speelt."Wie de telefoontjes weet af te slaan, krijgt volgens de ex-scientologen tijdens speciale donatie-avonden de kans om dat goed te maken. Van die avonden zijn er soms meerdere per maand, zeggen zij. Steentjes: "De eerste die ik bezocht begon met de mededeling: 'We gaan niet naar huis voordat we anderhalve ton hebben opgehaald'.""Dat bedrag hebben we niet gehaald. Het werd een aantal tienduizenden euro's. Als je geeft, ben je in de ogen van Scientology een held, een sterk mens. Dan word je toegejuicht. Als je weg wilt is dat moeilijk. Bij de deur staan stafleden. Die proberen je op andere gedachten te brengen." Herkenbaar, zeggen de andere ex-scientologen.Lees verder...Wie niet bijdraagt, wordt volgens hen apart genomen door stafleden. Steentjes ontdekte naar eigen zeggen dat het argument dat je al genoeg hebt uitgegeven op hen weinig indruk maakt. "Van ervaren scientologen verwacht de kerk juist meer. Dan werd er gezegd: de kennis die je opgedaan hebt bij de cursussen, die brengt ook meer verantwoordelijkheid met zich mee. De wereld heeft scientology nodig. Jij wil toch ook dat het groeit? En: je kunt toch wel bij iemand een lening regelen? Van een 'big being' als jij zou je dat wel verwachten."Steentjes kon de tienduizend euro die hij uitgaf aan de bibliotheek-actie eigenlijk niet missen. "Ik hád niet eens tienduizend euro. Dus toen heb ik maar een lening genomen op een nieuwe bestelbus. Niet echt handig, als je een klusbedrijf hebt. Maar je moet iets." Bij een andere gift kwam een van zijn klanten hem tegemoet: die gaf hem een voorschot van 17.000 euro op werk dat hij nog moest leveren.Een meester in het oppotten van kapitaalWaar al die giften, cursus- en therapiegelden aan op gaan, wil de kerk niet zeggen. Het meeste geld dat in Nederland wordt opgehaald gaat linea recta naar de Verenigde Staten, vertelt Marty Rathbun aan Trouw. Hij was bijna twee decennia de tweede man van Scientology en de rechterhand van internationaal kerkleider David Miscavige. Rathbun verliet de kerk in 2004.Scientology is een meester in het oppotten van kapitaal, zegt hij. "Dat doet ze al sinds haar oprichting in 1954. Ze opereert net als multinationals: ze probeert een zo groot mogelijke winst te halen en zet al die enorme bedragen op banken in fiscaal aantrekkelijke landen."Uit Amerikaanse belastingdocumenten - waar onder meer de Amerikaanse nieuwssite businessinsider.com over publiceerde - blijkt dat de Church of Scientology International beschikt over ruim 1 miljard dollar (890 miljoen euro) aan liquide middelen.Daarbovenop komt het vastgoed dat de kerk in en buiten de Verenigde Staten heeft opgekocht: vele honderden miljoenen euro's. Niet slecht voor een genootschap dat volgens voormalige prominenten als Rathbun en voormalig Scientology-woordvoerder Mike Rinder wereldwijd nog slechts een slordige 30.000 aanhangers heeft.Dat oppotten is een opdracht van oprichter Hubbard, zegt Rathbun. "Hij heeft in de beginjaren van de kerk besloten dat die zo veel mogelijk kapitaal moet opbouwen. Destijds was dat logisch: hij wilde zorgen dat de kerk een spaarpot had om magere jaren door te komen. Nu zit die spaarpot bomvol en hoeft de kerk helemaal geen geld meer op te potten. Maar ja, scientologen zien Hubbards instructies als een soort Heilige Schrift. Die trek je niet in twijfel."Veel geld dat de kerk ophaalt is bedoeld voor de Internationale Associatie van Scientologen (IAS), waarvan iedere scientoloog lid is. Een jaarlidmaatschap kost 500 dollar (443 euro), een levenslang lidmaatschap 5000 (4430 euro).Volgens de ex-scientologen moedigt de kerk leden aan om te 'upgraden' naar een duurder lidmaatschap met hogere status. Tienduizenden, honderdduizenden, miljoenen euro's: alles is welkom. Praktisch nut heeft zo'n upgrade niet, zeggen zij. Maar het geeft je wel een hogere status. In Nederland organiseert de IAS volgens hen jaarlijks zo'n drie donatie-avonden.Succesverhaal: geen Nederlands kind meer aan de RitalinWat de associatie precies met haar inkomsten doet, is onduidelijk. In haar ledenmagazine jubelt ze over haar talloze successen, zoals drugsverslaafden die dankzij scientology weer op het rechte pad zijn en scholen in Afrika die scientology-materiaal zijn gaan gebruiken.Een belangrijke activiteit is ook de bestrijding van de psychiatrie, waar de kerk niets van moet hebben. Zo zou de Tweede Kamer in 2012 na een Scientology-lobby een wet hebben aangenomen die 'voorschreef om te stoppen met het drogeren van kinderen' met ADHD-medicijnen. Een verzinsel, laat het ministerie van volksgezondheid desgevraagd weten. Zo'n wet bestaat niet. Ex-prominent Rathbun haalt er zijn schouders over op. "De IAS kraamt al jaren onzin uit."De kerk spreekt desgevraagd van een vergissing: de IAS zou de wetgeving rond psychiatrische medicatie voor kinderen verkeerd geïnterpreteerd hebben. Op de uitspraken van Steentjes en de andere ex-scientologen wil ze niet reageren.Sinds een paar jaar draaien veel van Scientology's donatie-avonden om het nieuwe hoofdkwartier in de Amsterdamse Wibautstraat, zo vertellen de ex-scientologen. Goedkoop is dat pand niet, berichtte deze krant twee jaar geleden al. Het nieuwe onderkomen kostte 5 miljoen euro. Dat is exclusief een grondige renovatie, waar de kerk nu geld voor ophaalt, vertellen de uittreders. Hoeveel die renovatie kost wil de niet kerk zeggen.Uit een interne ranglijst van donateurs die Trouw in bezit heeft, blijkt dat leden flink in de buidel tasten voor de zogenoemde 'ideale org'. Eén echtpaar heeft de donateursstatus 'New Civilization Builder' weten te bereiken, een ander paar werd 'Gold Humanitarian'.Volgens een lijst die voormalig Scientology-woordvoerder Mike Rinder heeft gepubliceerd, betekenen die statussen dat ze respectievelijk een miljoen en een half miljoen dollar (886.000 en 446.000 euro) hebben bijgedragen. Veertien mensen haalden een iets lagere status. Dat zou hen in euro's zo'n 1 tot 2,5 ton hebben gekost. Enkele tientallen anderen gaven kleinere bedragen."Iedereen moet tot het uiterste gaan!", juichte een staflid met de titel 'Captain Cash' een paar jaar geleden in een intern communiqué. "Laat het geld klotsen!"'Als je dat geld niet geeft, zul je nooit vrij zijn'Voor Steentjes, die 10.000 euro liet klotsen voor de bibliotheekactie, was het 'eindeloze gebedel' uiteindelijk een belangrijke reden om Scientology de rug toe te keren. "Een IAS-avond in Engeland was de druppel", vertelt hij. "Tot drie of vier uur 's nachts probeerden twee stafleden me over te halen om een grote donatie te doen. Uiteindelijk zeiden ze: 'Als je dat geld niet geeft, zul je nooit vrij zijn'. Woest was ik."Hij had toen zo'n 30.000 euro uitgegeven aan Scientology. Waarom stapte hij niet eerder op? "Dat vraag ik mezelf nu ook af", grijnst Steentjes.Hij wist al voordat hij voor het eerst binnenliep dat er in de media en op internet veel negatieve verhalen over Scientology verteld werden. "En dat er veel gelazer was over geld. Maar ik wist ook dat Hubbard een aantal heel interessante dingen had geschreven. In de jaren negentig had ik van vrienden al een aantal Hubbard-teksten gekregen. Het idee dat je na die cursussen en auditing kon leven zonder zorgen en ziekten, dat vond ik zo intrigerend."De vrienden hadden hem gewaarschuwd: veel van wat buitenstaanders vertellen over Hubbard en Scientology is onzin. "Dat klonk logisch. Ik dacht: natúúrlijk is er veel weerstand tegen een organisatie die zoiets bijzonders als totale geestelijke vrijheid in handen heeft. Dom, ik weet het. Nu kan ik mezelf wel voor de kop slaan."De namen van de anonieme bronnen zijn bij de redactie bekend.